Pterodroma

Pelagische tocht met Vogelwacht Utrecht
(Alle foto’s in dit verslag zijn gemaakt, tijdens de trip!)

Een fantastische tocht met een rustig begin en een spectaculair eind! In de ochtend ligt Nederland in de mist, heel Nederland? Nee, in Den Helder is het heerlijk weer. Blauwe lucht, zonnetje, zwakke oostenwind en een vlakke zee. Aangenaam weer om te varen, maar misschien minder goed voor zeevogels? Er staat al anderhalve week oostenwind, er zijn amper golven en er zijn weinig recente leuke waarnemingen van zeevogels. We maken ons op voor een lange zit met weinig soorten.

We varen ons vaste rondje, tegen de klok in: eerst langs Texel, vervolgens haaks op het eiland de zee op tot het “diepe gat”, waarna we weer langzaam naar de haven zullen varen.

Bij vertrek hebben we wat gedoe met de intekenlijsten, maar gelukkig is iedereen op tijd en werkt iedereen goed mee waardoor we punctueel om 8:30u. met  ons schip de Hendrik Karssen kunnen vertrekken. In de haven pikken we wat landvogels en landtrek mee. We horen een Zwarte Roodstaart, er vliegt een groepje Zwarte Mezen over en door enkelen wordt een IJsvogel en een Groene Specht gezien.  Bij het verlaten van de haven zien we kustvogels zoals Wulp, Steenloper, Rotgans en Eider.

 

Zeehonden zien we op de Razende bol liggen als donkere “blobs”. De afstand is net te groot om ze echt goed te bekijken, maar de grote blobs zijn waarschijnlijk de Grijze Zeehonden en de kleine blobs zijn Gewone Zeehonden. Af en toe duikt, dichter bij de boot, een Gewone Zeehond op.

Tussen Texel en de Razende Bol vliegen 2 Middelste Zaagbekken, 4 Grauwe Ganzen en enkele Aalscholvers. In de ochtend varen we langs Texel, in de hoop nog wat trek van landvogels mee te pakken. Dit blijkt echter zeer tegenvallend. We zien één pieperachtige vogel en dat is het. Een pluspunt is dat we meteen veel Jan-van-Genten rondom de boot hebben. Het gaat om vogels in allerlei verschillende leeftijdsklassen en het lijken er meer dan dat wij normaal tijdens onze Den Helder tochten zien.

 

Achter de boot groeit de meeuwengroep door het actieve “chummen” van onze ervaren “chum-o-mators”. Opvallend is dat het veelal grote meeuwen zijn (vooral Zilvermeeuwen) en dat het vrijwel uitsluitend om eerste kalenderjaar vogels gaat. Er vliegen ook enkele Kokmeeuwen en Stormmeeuwen, maar die zijn veruit in de minderheid. Eén roodkeelduiker en 3 Zwarte Zee-eenden doen de daglijst groeien.

De boot draait langzaam naar het westen, verder de Noordzee op. Het soortenspectrum verandert. We zien meer Jan-van-Genten en hier en daar ligt een Zeekoet op het water. Een verre jager, kon helaas niet op naam worden gebracht.  Opnieuw duikt een jager op: ditmaal een adult Kleine jager, lichte fase. Deze laat zich kort, maar beter bekijken. Heel even wordt een jacht ingezet. De jager versnelt zijn vlucht, draait wat loopings en verdwijnt dan succesvol met een stuk vis. De zee is vlak en dit maakt dat we af en toe een vinnetje van een Bruinvis zien, heel soms zelfs een kop.

 

Vandaag zien we veel groepjes Zeekoeten. De groepsgrootte varieert van twee tot een tiental vogels. Het aantal Alken is, zoals altijd, veel lager. Desondanks zien we af en toe een alk, waaronder een groepje van 7 vogels. Wel bijzonder is dat we door het mooie weer soms heel mooi het onderscheid kunnen bekijken tussen beide soorten.

 

Als we het diepere water invaren wordt het steeds spannender. We zien meer Bruinvissen en alk/zeekoeten. De eerste Drieteenmeeuwen vliegen over onze hoofden en er komt een Grote jager achter de boot buurten.

Het blijft bijzonder om op volle zee zangvogels voorbij te zien vliegen. Onze schipper vertelde dat hij 2 dagen eerder volop kleine zangvogels aan boord had gehad. Waarschijnlijk Goudhaantjes. Vandaag hadden we gehoopt op een herhaling maar het bleef beperkt tot 1 Koperwiek.

De zee kan erg leeg zijn, maar tijdens deze tocht is er de hele tijd iets te beleven. Dat maakt dat we niet verslappen.

Uit het niets is daar een Noordse stormvogel rondom de boot. Onze schipper bewijst zijn expertise en legt de boot direct stil. De “Nosto” nadert tot op enkele meters, fantastisch! Een soort die we niet meer hadden verwacht en die we zeker niet elke tocht te zien krijgen. Met zijn vlakke vleugels vliegt hij laag over het wateroppervlak, het lijkt wel een mini-albatros.

De motor gaat weer aan en we varen door. Een groepje Bruinvissen laat zich even fraai aan iedereen zien, ook dat lukt zeker niet elke tocht! Opnieuw zien we een Noordse Stormvogel en enkele Drieteenmeeuwen. Heel even is er consternatie. Op het bovendek wordt een zo goed als zekere papegaaiduiker ontdekt: een klein, donker ‘zeekoetje’ met lichtere wang. Hij wordt echter maar door een paar man gezien en er zijn geen foto’s. We kunnen de boot niet draaien, want we zitten net in een drukke vaargeul met een aankomend containerschip. We moeten dus door, superjammer..

Een vissersschip in de verte wordt gecheckt. Heel ver zien we opnieuw een lichte fase Kleine Jager. Het schip komt dichterbij en plots heel veel geschreeuw. “Een pijl, een pijl!”. “Links van de boot een langsvliegende pijl”.  “Het is een Vale, nee een Grauwe, nee een Vale!”.  “Maak foto’s! Maak foto’s!!!”. “Het ís een Vale Pijlstormvogel! Vogel vliegt van ons af, richting visserschip. Chum door!!!”.  “Zijn er goede foto’s?”

Die zijn er!!! Het is een heuse Vale Pijlstormvogel! Pas de 3^e keer dat we een Vale Pijlstormvogel op een van onze tochten hebben! Wat een geweldige tocht is dit! De Utrechters hebben echt ontzettend geluk. Een Vale Pijlstormvogel is een soort die normaal gesproken in Nederland alleen afgedwongen kan worden door in de zomer een eindeloos aantal uren vanaf een hoge duintop over een verder lege zee te turen.

Het gaat erg slecht met de wereldpopulatie van de Vale Pijlstormvogel. Het feit dat ze in de afgelopen jaren vaker langs de Nederlandse kust worden waargenomen, betekent paradoxaal niet dat het met de populatie beter gaat. Hun jachtgebied hangt nauw samen met zeewatertemperaturen en daarom duiken ze tegenwoordig vaker ook in de Noordzee op. De soort staat op de IUCN lijst als “critically endangered”. Dat klopt mogelijk niet helemaal, de populatie blijkt uit betere tellingen iets groter te zijn, waardoor de classificatie mogelijk niet helemaal juist is. Desondanks zijn de populaties wel flink afgenomen.

“Puffinus mauretanicus breeds in the Balearic Islands, Spain. In 2009, the breeding population of the Balearic Shearwater was last estimated in 2009 at 3,193 breeding pairs (Arcos 2011a). This figure is significantly larger than previous estimates of 2,000-2,400 pairs recorded in 2005 (Jones et al. 2008) but this is primarily due to increased survey effort (better prospecting of known breeding sites plus discovery of new sites) and does not reflect a genuine increase of the population. The islands of Mallorca have 900 pairs; Cabrera 449 pairs; Menorca 405 pairs; Ibiza 747 pairs and Formentera 692 pairs (Arcos 2011a). The world population was until recently believed to number 8,000-10,000 individuals (Louzao 2006a, Wynn and Yésou 2007), however recent winter at-sea surveys and counts from Gibraltar of post-breeding birds leaving the Mediterranean suggest the total population may in fact lie within in the range 20,000-30,000 individuals (Arcos 2011b). This is supported by a count of at least 16,400 individuals off Valencia in December 2009 (Aleixos 2012). Reasons for the discrepancy between breeding and non-breeding population estimates are unclear, but it is most likely that this species has a particularly large floating population of immatures and non-breeders.” Bron: http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=30026

In de aangehaalde bron staat nog meer te lezen over de Vale Pijlstormvogel.

We varen terug naar Den Helder. Vol ongeloof wordt er nagepraat. In de haven zien we een goede kandidaat voor een Kuifaalscholver op een aanlegsteiger zitten, maar deze wordt net iets te laat opgepikt, de boot vaart door en dus een gevalletje helaas. Maar who cares… WE HEBBEN EEN VALE PIJLSTORMVOGEL!!!!

Geschreven door Wouter Teunissen
Chum-o-mators: Albert van den Ende, Inge Hagens, René Alma & Wouter Teunissen
Alle foto’s in dit verslag zijn gemaakt, tijdens de trip van 4 oktober 2015, dank aan alle fotografen die materiaal wilden afstaan voor dit verslag! Copyright blijft bij de fotografen!

 

De daglijst (geteld vanaf het bovendek aan de voorkant van de boot, met dank aan Tim, Miranda & Dirk Zutt).