Pterodroma

15 januari 2010 – Den Helder

Videoverslag van Ard van der Veldt

IJzige wind, zeeijs, bevroren handen, voeten, en neus; dat waren de verwachtingen voor de tocht van 15 januari. Het was inderdaad fris, maar de verwachte Arctische condities werden geen werkelijkheid.

Nog in het donker ontwaarden we groepjes Kuifeenden in de haven. We vertrokken om 8u vanuit de Helder met een select gezelschap van zo’n 20 deelnemers. Dit werd de eerste Pterodroma tocht in januari. We wisten wel wat we normaalgesproken mid-winter zouden kunnen verwachten, maar niet wat de recente kou met zich mee had gebracht. Spannend dus! Zouden we Arctische meeuwen zien? Witsnuitdolfijnen?

We voeren eerst vanuit het Marsdiep langs de kust van Texel, tot ongeveer ter hoogte van Westerslag. Op dit traject zagen we meer dan 100 Futen, waartussen we we aan paar krenten vonden: twee Roodhalsfuten en twee groepjes van steeds drie Geoorde Futen. Ook vlogen er een paar Roodkeelduikers langs. Zodra de eerste vissen overboord gingen ontstond er een flinke meeuwenwolk achter het schip, die al spoedig een flinke partij Jan-van-Genten aantrok. Dit waren bijna allemaal adulte vogels, hoewel er zo af en toe een derde, vierde of vijfde-jaars tussen vloog. Ze lieten zich weer prachtig zien en horen: hun spektaculaire duiken werden vaak aangekondigd door een serie rauwe roepen.

Met het idee om in diepere wateren ons geluk te beproeven, zetten we koers richting het (zuid)westen. Hierbij kwamen we direct in een ‘band’ Alken! Het duurde even voordat we de eerste Zeekoeten zagen, maar  uiteindelijk zagen we meer dan twee keer zoveel Zeekoeten als Alken. Leuk was een gemengd groepje Alken en Zeekoeten, waarbij de verschillen in formaat en structuur opvielen.

In de meeuwenwolk hing een 3de winter Pontische Meeuw, die zich met tussenpozen goed liet zien. Ook vloog er een mogelijke adulte Pontische Meeuw, maar die bleef op wat grotere afstand… Opeens dook er een klein meeuwtje op met wel erg bleke vogeltoppen! Harten klopten even wat sneller, maar helaas… het was toch echt duidelijk een Drieteenmeeuw… Het zwart in de toppen was maar met moeite te zien – misschien een resultaat van leucisme?

Tot tweemaal toe spurte de meeuwenwolk zich plots van de boot vandaan. Beide keren bleek hun aandacht getrokken te worden door een Grijze Zeehond met een vers gevangen vis. Ook twee Noordse Stormvogels (de enige van de trip) vonden dit interessant. De aantrekkingskracht van de zeehonden op meeuwen is een mooi voorbeeld van hoe normaalgesproken niet-beschikbare vis naar het oppervlak gebracht kan worden en daarmee bereikbaar wordt voor de aan de oppervlakte foergerende meeuwen. Onder natuurlijke situaties zijn dit bijvoorbeeld zeezoogdieren of alkachtigen; de menselijke visserij is nu de belangrijkste. Helaas ging de pret nu niet door: de meeuwen mochten niet delen in de buit van de zeehonden en hingen binnen korte tijd weer achter de boot.

Tijdens het laatste deel van de tocht werd langs de Noord-Hollandse kust gevaren. Op de plaats waar we de kust naderden, zwom een flinke concentratie Zwarte Zee-eenden: zo’n 700 exemplaren. Hier zagen we ongeveer 20 Grote Zee-eenden bij. Het is bekend dat zee-eenden bijzonder schuw zijn, en dat werd ook nu helaas weer bevestigd. Evengoed was dit een prachtige afsluiter van weer een geslaagde tocht!

Lijst waargenomen soorten:

Rotgans 13
Brandgans 3
Zwarte Zee-eend 800 (waarvan een groep van 700 voor kust Petten)
Grote Zee-eend 2 los en zo’n 20 in groep zwartjes
Eider 4 (alleen de beesten op zee)
PIJL…staart
Kuifeend 5 (alleen de beesten op zee)
Fuut 180
Roodhalsfuut 2
Geoorde Fuut 6
Dodaars 14 (haven)
Kleine Fuut sp. 2
Noordse Stormvogel 2-3 (in eerste instantie door Grijze Zeehonden gelokt)
Gent 70 (Vast dikke onderschatting!)
Roodkeelduiker 15
Duiker sp. 8
Kanoet 30
Steenloper 2
Dwergmeeuw 3
Drieteenmeeuw 150 (inclusief apart leucistisch dier)
Pontische meeuw 1 3e winter + mogelijk adult
Kleine Mantelmeeuw 1
Stormmeeuw 250 (alleen achter de boot)
Zilvermeeuw 50 (achter boot)
Grote Mantelmeeuw 50
Kokmeeuw 20 (boot)
Alk 26
Zeekoet 65
Alk/Zeekoet 17
Kramsvogel 5

Bruinvis 4
Gewone Zeehond 14
Grijze Zeehond 3 (waarvan 2 kauwend op prooi aan oppervlakte, in eerste instantie opgemerkt doordat de bel meeuwen van achter de boot daar direct op af stoof)

Ben Wielstra
Rob van Bemmelen

Nog een verzameling fraaie foto’s van deze trip op de website van Rob Kempers