Pterodroma

Als we om 8:00u in de haven van Lauwersoog aankomen, ligt ons vertrouwde schip “de Dageraad” voor ons klaar. De eerste vogelaars zijn dan al aan boord. Sterke verhalen van eerdere tochten doen de ronde. En als iedereen aanwezig is, maken we ons klaar om te vertrekken. De weersomstandigheden zijn voor eind november nog best aangenaam, hoewel het bij vertrek bewolkt is en er een fris zuid/ zuidoosten windje (5Bft) staat. Het regent een beetje, maar de regen houdt op als we de motor starten en langzaam de haven uitvaren.

Op de Waddenzee proberen de chum-o-mators meeuwen achter de boot te krijgen. Bij aanvang gaat dit moeizaam, totdat een Kokmeeuw de stukken vis en garnalen in de gaten krijgt. Binnen 5 minuten nadat deze eerste Kokmeeuw de chum ontdekt, hangt er een wolk meeuwen achter de boot. Dit toont aan dat meeuwen waanzinnig goede opportunistische zichtjagers zijn. Gieren van de zee.

Bijzonder aan de tocht vanuit Lauwersoog is dat we zowel de Waddenzee als de Noordzee te zien krijgen. Twee watersystemen die nogal van elkaar verschillen. Op de Waddenzee zien we de sterke werking van de getijden. Slikplaten die onder water staan bij vloed en droogvallen bij eb, vormen foerageergebied voor honderdduizenden steltlopers. Tussen Ameland en Schiermonnikoog varen we langs de Engelsmanplaat. Deze grote zandplaat is herkenbaar aan het vogelwachtershuisje en de kaap (een houten constructie die de vorm heeft van een wigwam). De Engelsmanplaat was vroeger groter en hoger, maar valt bij hoog water nog steeds niet helemaal droog. Rondom deze plaat zien we Gewone Zeehonden en Eidereenden. Op de zandplaten lopen groepen steltlopers.

We verlaten de Waddenzee en varen de Noordzee op. Hier zijn geen zandplaten, vogels zijn afhankelijk van vissen die aan de oppervlakte komen en ander voedsel dat op het water drijft. Er is vandaag maar iets meer deining op de Noordzee dan op de Waddenzee, de golven vallen alleszins mee. Dit komt door de zuiden wind, waardoor de golven zich niet hebben kunnen opbouwen op de Noordzee en daardoor veel kleiner zijn dan bij noordenwind.

In het gat tussen Ameland en Schiermonnikoog zien we enkele tientallen Roodkeelduikers. De vogels vliegen voor ons uit en blijven meestal op flinke afstand van de boot. Af en toe vliegen de duikers wat dichter langs de boot en kunnen we ze met hun ranke bouw en afhangende koppen met zekerheid als roodkeelduikers determineren.

We chummen lekker door. We hebben vandaag een record hoeveelheid chum bij ons: 7 speciekuipen garnalen en 5 emmers visresten. Chum-o-mator Rob en schipper Willem testen de meegenomen garnalen nog even en nemen een paar happen van de handelswaar. De zeevogels krijgen alleen het beste van het beste bij Pterodroma! Of zoals schipper Willem mooi verwoorde “en anders voel je er pas 3 uur later wat van…”.

In de meeuwenwolk worden enkele Pontische meeuwen van verschillende leeftijden ontdekt.

Ook vliegt er een vreemde bleke eerstejaars meeuw in de groep. We denken sterk aan een hybride waarbij een Burgemeester een van de ouders is geweest. Mocht iemand hier nog iets zinnigs over kunnen zeggen, dan horen we daar graag van. Inmiddels is deze op het forum van waarneming.nl gedetermineerd als een bleke Zilvermeeuw. Ook hebben wij eerder een vergelijkbare meeuw achter de boot gehad. Ook toen was de conclusie dat het een bleke Zilvermeeuw betrof.

Ook vliegt er een geelpotige Zilvermeeuw rond

Echte zeevogels als Jan-van-Genten en Drieteenmeeuwen duiken in de meeuwenwolk op. Helaas mogen we ze niet vangen en ringen, vanwege het uitbreken van de vogelgriep in Nederland. Alle geldige ontheffingen voor het ringen van vogels zijn gedurende enkele dagen ingetrokken.

Grote consternatie en spektakel aan boord als we zien hoe een langsvliegende Merel door enkele meeuwen wordt afgeslacht. Iedereen schreeuwt en moedigt de Merel aan. Vlieg door! Kom op! Kom toch aan Boord! Maar het mag niet baten. De merel wordt door de meeuwen ingehaald en door een van hen aan zijn staart gepakt. De Merel probeert nog zijn veren uit te schudden om zichzelf te redden, maar een andere meeuw grijpt hem. En als ware het rijp fruit, knijpt deze meeuw het laatste leven uit het arme beest.

Een aantal passagiers proberen de chum-o-mators nog een schuldgevoel aan te praten… Want, wat nou als die meeuwenconcentratie niet achter de boot had gehangen? Had de Merel dan wel ongezien de Waddeneilanden kunnen bereiken? Mensen…een kansloze poging… chum-o-mators hebben geen ziel! 😉

Het verbaast sommigen, dat de meeuwen zo makkelijk de Merels te pakken krijgen. Waarschijnlijk is de verklaring hiervoor dat de Merels al verzwakt zijn. Merels zijn nachttrekkers. Dat wij vandaag groepen Merels over de Noordzee zien trekken is dus vrij uitzonderlijk. Dit zijn vogels die waarschijnlijk te lang over de nachtelijke tocht van Noorwegen naar Nederland hebben gedaan. Door de zuidenwind hebben ze tegenwind gehad, wat extra energie kost. Op zee kunnen ze nergens een tussenlanding maken, dus ze moeten doorvliegen. Deze Merels zijn waarschijnlijk op het einde van hun kunnen. Overdag jagende meeuwen hebben zodoende een gemakkelijke prooi. Ook over landvogels valt op zee het e.e.a. te leren! Hoewel het soms een harde les is.

Hoewel we de hele dag vogels zien, is het aantal echte zeevogels aan de lage kant. We zien wel Drieteenmeeuwen en Jan-van-Genten, maar geen pijlstormvogels of jagers. Gelukkig maakt een langsvliegende Middelste Jager dit gemis om 12:45 nog enigszins goed. De jager volgt de meeuwenwolk en komt een aantal keer terug achter de boot.

Een ander hoogtepunt vandaag vormen het hoge aantal Bruinvissen. Als we tijdens Pterodroma tochten Bruinvissen zien, dan zijn het hooguit enkele waarnemingen, door slechts enkele waarnemers. Bruinvissen mijden boten. Vandaag heeft iedereen aan boord echter een goede kans gehad om een Bruinvis te zien. Aantallen zijn lastig in te schatten. We hebben meermaals twee vinnen tegelijk boven water zien komen, met vlak daarna weer een vin. Zijn dit dan 2 of zijn het 3 exemplaren, of zelfs meer? Voor de telling is uitgegaan van het laagste aantal. Elke keer als we een rugvin zien, krijgen we een adrenaline kick! Prachtig en stel je voor dat het een zeldzamer zeezoogdier betreft?

De rest van de trip zien we vooral veel Dwergmeeuwen. We hebben vandaag overal op zee Dwergmeeuwen gezien. Vooral volwassen vogels en slechts enkele eerste winter vogels. Ze vliegen veelal in kleine groepjes van 2 tot 5 vogels. Alken en Zeekoeten zien we ook verspreid over de gehele tocht. De aantallen zijn niet bijzonder groot, we zien telkens enkelingen tot maximaal 3 vogels bij elkaar.

Op het einde van de tocht is het nog even spannend of we wel weer in de haven kunnen komen. Doordat het de hele dag zuiden wind is geweest, is de Waddenzee leeggestroomd. De diepgang van de vaargeul is daardoor onvoldoende geworden om ons schip veilig de haven in te loodsen. We moeten daarom voor Ameland even wachten totdat het getij gunstig genoeg is en er weer voldoende water in de Waddenzee is om alsnog binnen te varen. Hierdoor zijn we een uurtje later dan gepland terug in de haven. Schipper Joost meert aan en we verlaten met rode rozige koppies het schip.  De dag wordt door de meesten van ons afgesloten met zeebonkmenu in restaurant Schierzicht in de haven van Lauwersoog.

Geschreven door: Wouter Teunissen

Daglijst:

Vogels
Grote Zee-eend: 3
Zwarte Zee-eend: 210
Eider: 20
Bergeend: 4
Rotgans: 1
Brandgans: 20
Roodkeelduiker: 65
Parelduiker: 1
Duiker spec: 32
Jan-van-Gent: 17
Aalscholver: 1
Kievit: 10
Steenloper: 7
Wulp: 2
Dwergmeeuw: 80 (vrijwel allemaal adult, 2 keer een 1e winter)
Zilvermeeuw: 200
Pontische Meeuw: 5
Geelpootmeeuw: 1? (1kj)
Kleine Mantelmeeuw: 5
Grote Mantelmeeuw: 5
Drieteenmeeuw: 9 (waarvan twee 1 kj vogels)
Stormmeeuw: 50
Kokmeeuw: 75
Middelste Jager: 1
Alk: 12
Zeekoet: 30
Alk/Zeekoet: 20
Merel: 28
lijster spec: 20
Koperwiek: 3

Zoogdieren

Gewone Zeehond: 9
Bruinvis: 30